زبانشناسی
پس از پایان گرفتن جنگ جهانی اول و از هم پاشیدن امپراطوری عثمانی که پادشاهان آن خود را خلیفه ی مسلمانان و رهبر جهان اسلام می دانستند،جمهوری ترکیه در سال 1923 ایجاد شد. رهبران ترکیه ی جدید و به خصوص کمال آتاتورک معتقد بودند که باید در ملت ترکیه احساس هویت ملی تازه ای ایجاد شود به طوری که ترک بودن خود را در درجه ی اول اهمیت و مسلمان بودن خود را در درجه ی دوم قرار دهند.و چنین اندیشیدند که برای احیای این هویت ملی، ملت ترکیه باید با گذشته ی اسلامی خود قطع رابطه کند. از سوی دیگر، برای این که ترکیه در عرصه ی سیاست جهانی از اعتباری برخوردار باشد،راه کاررا در این دیدندکه ترکیه را یک کشور اروپائی معرفی کنندو نه یک کشورآسیایی.رهبران ترکیه برای دست یافتن به این هدف کوشیدند تا این کشور از همه ی وسائلی که آن را به اروپا نزدیک تر می کند بهره برداری نماید.در چهارچوب این ایده ئولوژی بود که برنامه ریزی زبانی در ترکیه شکل گرفت و جامه ی عمل پوشید.در اجرای این سیاست زبانی،ترک ها نه تنها با واژه های قرضی اروپائی که در زبان آن ها موجود بود به مبارزه برنخاستند بلکه در مقابل هجوم روز افزون این واژه ها نیز هیچ گونه مقاومتی نشان ندادند،به طوری که امروز واژگان زبان ترکی انباشته است از واژه های اروپائی.( مخصوصاً انگلیسی،فرانسه و ایتالیائی).این واژه ها نه تنها شامل اصطلاحات علمی و فنی نیست،بلکه واژه های عادی زبان که در ترکی برابرهای عادی و پذیرفته ای دارند را نیز در بر می گیرد.باز در جهت همین سیاست زبانی بود که "کنگره ی زبان ترکی" در سال 1949 رسماً اعلام نمود که اصطلاحات علمی و فنی که در کشورهای پیشرفته به کار می رود در زبان ترکی نیز به همان صورت به کار می رود. اما سیاست زبانی ترکیه در مورد عناصر قرضی عربی و فارسی طور دیگری عمل کرد.از آن جائی که هدف این بود رابطه ی ترکیه با گذشته ی اسلامیش سست شود، برنامه ریزان زبان از یک طرف به تغییر خط عربی به لاتین دست زدند و از سوی دیگر به ریشه کن کردن و ریختن واژه ها،پسوندها و پیشوندها و دیگر عناصر قرضی که از عربی و فارسی در ترکی عثمانی راه یافته بودند همت گماشتند.امروز پس از گذشت نیم قرن( انقلاب زبانی در ترکیه در 1928 رسماً آغاز شد) باید گفت که ترکیه در هدف برنامه ریزی زبان خود که بریدن از گذشته بود کاملاً موفق شده است.امروز برای یک کودک دبستانی در ترکیه عملاً غیر ممکن است که بدون کمک و راهنمایی بتواند نوشته ای را که پیش از جنگ جهانی اول نوشته شده است بخواند.این صرفاً به خاطر تحول حیرت انگیز در واژگان زبان و به میزان محدودتری در دستور زبان است.حتی نطق های معروف کمال آتاتورک را که در سال 1927 در مقابل کنگره حزب جمهوری ایراد کرده است بدون واژه نامه به دشواری می توان فهمید.این تحول زبانی موجب شده است که در ترکیه فرهنگ لغت های عثمانی به ترکی به وجود آید. ترکیه تنها ملتی است که مجبور شده با تدوین این فرهنگ هابرای واژه ها و اصطلاحاتی که در پنجاه سال قبل در زبان خودش به کار می رفته امروز برابر هایی به صورت ترجمه یا توضیح ترکی معاصر به دست دهد. برگرفته از کتاب" چهار گفتار در باره ی زبان" نوشته ی استاد محمد رضا باطنی ، تهران، انتشارات آگاه ، چاپ چهارم، 1375، صص74-72
